W kwietniu, w małej salce konferencyjnej ICDS, odbyło się spotkanie, którego tematem była rekultywacja cieku wodnego Strugi Dziekanowskiej ze starorzeczami Wisły. Inicjatorem spotkania był zastępca burmistrza pan Wojciech Tarnawski.
Poruszono kilka interesujących tematów:
Oddziaływanie gospodarki wodnościekowej gminy Łomianki na poziom wód gruntowych
• Obejmowanie kanalizacją zbiorczą coraz większych terenów zurbanizowanych oraz odprowadzenie oczyszczonych ścieków bezpośrednio do Wisły powoduje przyspieszenie i skrócenie drogi obiegu wody w środowisku Łomianek.
• Budowa podziemnej infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej dodatkowo powoduje drenaż wód gruntowych.
• Zmniejszenie ilości wody odprowadzanej do gruntu powoduje trwałe obniżanie się poziomu wód gruntowych, co z kolei prowadzi do obniżenia zwierciadła wody w jeziorach i zmniejszenie wielkości wymiany wody między nimi.
• Sposobem na poprawę sytuacji jest decentralizacja gospodarki ściekowej. W strefie peryferyjnej aglomeracji należy wziąć pod uwagę rezygnację z rozpiętej sieci kanalizacyjnej na rzecz grupowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków. Oczyszczone ścieki z grupowych przydomowych oczyszczalni wprowadzone do gruntu zasilą wody gruntowe i zwiększą filtrację gruntową.
Rekultywacja jeziorek
Proces zarastania i degradacji systemu cieków i jeziorek spowodowany jest:
– niedostatecznym dopływem wody do systemu, przyspieszeniem odpływu wód opadowych, bezpośrednim zrzutem ścieków oczyszczonych do Wisły, niedostatecznym zasilaniem układu przez Wisłę. Poziom wody w jeziorkach jest częściowo stabilizowany poziomem lustra wody Wisły, jednak w ciągu ostatnich lat średni poziom wód gruntowych obniżył się o 1–1,5 m,
– zmniejszeniem przepływu wody spowodowanym brakiem drożności cieków,
– wywiązywaniem się właścicieli gruntu z obowiązków nałożonych przez przepisy (m.in. prawo wodne, prawo ochrony środowiska, ustawę o ochronie przyrody),
– brakiem współpracy właścicieli gruntów przy ochronie flory i fauny w Rezerwacie Kiełpińskim,
– bezprawnym zasypywaniem (ziemią, gruzem lub odpadkami) jezior: Pawłowskiego, Fabrycznego i Wiejskiego,
– zagradzaniem cieków, linii brzegowej jezior,
– zasypywaniem i zaśmiecaniem rowów melioracyjnych łączących układ jeziorek,
– brakiem zabiegów konserwacyjnych kanałów, linii brzegowej jeziorek, zadrzewień towarzyszących dolinie Strugi Dziekanowskiej.
W celu zwiększenia ilości i przepływu wody pożądane jest:
• wprowadzenie, do systemu wodnego, oczyszczonych ścieków z komunalnej oczyszczalni ścieków w Łomiankach,
• uzupełnienie układu o lagunę do dodatkowego biologicznego doczyszczania oczszczonych ścieków z oczyszczalni kierowanych do układu. Po doczyszczeniu w lagunie, wody pościekowe zostaną grawitacyjnie doprowadzone do systemu jeziorek,
• usprawnienie grawitacyjnego spływu wód poprzez bagrowanie kanałów i zbiorników oraz faszynowanie brzegów,
• przychylność i współpraca ze strony właścicieli gruntów. Uporządkowanie i zagospodarowanie terenów brzegowych cieków i jeziorek może być początkiem do przekształcenia terenów zdewastowanych w tereny rekreacyjne gminy Łomianki.
Zaspokojenie rosnących potrzeb
w zakresie oczyszczania ścieków
Szybki rozwój przestrzenny gminy Łomianki, a co za tym idzie powiększająca się liczba mieszkańców, powoduje wzrost produkcji ścieków. Istniejąca oczyszczalnia przewidziana jest na ok. 27 tys. mieszkańców. Można rozważać trzy koncepcje zaspokojenia potrzeb w przyszłości.
I. Modernizacja i rozbudowa istniejącej oczyszczalni – dzięki nowym technologiom możliwe jest znaczące zwiększenie przepustowości (nawet dwukrotne).
II. Budowa drugiej oczyszczalni w zachodniej części Łomianek.
III. Decentralizacja gospodarki ściekowej i rozwój indywidualnych oraz grupowych biologicznych oczyszczalni ścieków z jednoczesną modernizacją istniejącej oczyszczalni.
Problem kanalizacji deszczowej
Koncentracja zabudowy na terenach już zurbanizowanych oraz szybki wzrost strefy osadniczej prowadzi do sukcesywnego uszczelniania nawierzchni, zmniejszania udziału powierzchni biologicznie czynnej i w konsekwencji do przyspieszenia spływu powierzchniowego wód opadowych. W efekcie zasilanie wód gruntowych wodami opadowymi i roztopowymi maleje, a lokalnie podczas intensywnych opadów dochodzi do zatapiania ulic. Dalsze funkcjonowanie Łomianek bez kanalizacji deszczowej jest niemożliwe. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków deszczowych z dróg i placów publicznych mógłby stać się także układ wodny Strugi Dziekanowskiej, co pozwoliłoby na zatrzymanie wód opadowych na terenie gminy. W żadnym przypadku nie należy ścieków deszczowych bezpośrednio kierować do Wisły z pominięciem infiltracji gruntowej. Spowodowałoby to dalsze obniżanie poziomu wód gruntowych.
Ciag wodny Strugi Dziekanowskiej
i układu starorzeczy jako kręgosłup terenów rekreacyjnych Łomianek
Najdalej po trzech latach, wraz ze skierowaniem ścieków lewobrzeżnej Warszawy
do oczyszczalni, jakość wody w Wiśle ulegnie gwałtownej poprawie, co spowoduje presję na rekreacyjne zagospodarowanie doliny Wisły. W tej sytuacji Dolina Łomiankowska i układ wodny Strugi Dziekanowskiej może się stać zapleczem rekreacji codziennej i świątecznej nie tylko dla mieszkań
ców Łomianek, ale także dla mieszkańców Warszawy.
Funkcja rekreacyjna, o niewielkiej koncentracji zabudowy, jest dużo korzystniejsza niż urbanizacja z zabudową mieszkaniową także ze względu na zagrożenie powodziowe. Linię Strugi Dziekanowskiej należy traktować jako nieprzekraczalną granicę intensywnej strefy osadnictwa.
Walory przyrodnicze ciągu wodnego Strugi Dziekanowskiej i układu starorzeczy
Układ cieków i starorzeczy jest lokalnym korytarzem ekologicznym – cięciwą łuku zakola Wisły. To układ siedlisk zamieszkałych przez gatunki chronione (np. kumaka nizinnego wymienionego w Dyrektywie 92/43/EWG, zwanej potocznie dyrektywą siedliskową). Korytarz zapewnia łączność tych stanowisk, czyniąc je odporniejszymi na antropopresję.
Należy wziąć pod uwagę ustanowienie nowych form ochrony przyrody (oprócz istniejącego rezerwatu florystyczno-faunistycznego Jezioro Kiełpińskie). Można myśleć o wyznaczeniu użytków ekologicznych oraz o ustanowieniu zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. Teren Łomianek w latach 80. był poligonem szczegółowych badań przemian środowiska przyrodniczego pod wpływem urbanizacji strefy podmiejskiej. Powtórzenie badań byłoby bardzo wskazane, szczególnie w odniesieniu do identyfikacji zagrożeń układu Strugi Dziekanowskiej, w celu opracowania działań aktywnej ochrony zachowanych walorów oraz odtworzenia walorów utraconych (rekultywacja).
Sprawa rekultywacji starorzecza Wisły powraca na łamach naszej lokalnej prasy jak bumerang. Miejmy nadzieję, że tym razem nie skończy się wyłącznie na dyskusjach. Zaangażowanie się zastępcy burmistrza pana Wojciecha Tarnawskiego dowodzi, że wreszcie władze naszej gminy nie tylko problem rekultywacji starorzecza widzą, ale i chcą go rozwiązać.
Kilkanaście lat temu pani dr Hanna Ławacz, nieżyjąca już niestety radna MiG Łomianki, bodajże jako pierwsza zwróciła uwagę na wielkie marnotrawstwo, jakim już wtedy było pozostawienie starorzecza Wisły na pastwę losu. Żal było i jest patrzeć jak coś, co mogłoby być wspaniałą wizytówką naszego miasta, staje się wysypiskiem śmieci. Trzymamy kciuki, może tym razem się uda przejść od słów do czynów.
Bądź pierwszą osobą, która zostawi swój komentarz