Ścieżka do „Starego Dębu”

Artykuł pracownika KPN Grzegorza OkoŁów zamieszczony w numerze 1/2007 kwartalnika Puszcza KampinoskaZimowe słońce zachęca do kontaktu z przyrodą, proponujemy Państwu spacer do pobliskiego Kampinosu. Dzięki przyznanej przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Śro­dowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie dotacji w 2006 r. zostały oddane do użytku dwie nowe ścieżki dydaktyczne: „Do Stare­go Dębu” i „Do Karczmiska”. Przedstawiamy pierwszą z nich.

Ścieżka „Do Starego Dębu” pokrywa się z trasą ścieżki poznawczej wytyczonej w 1974 r. Też rozpoczyna się w pobliżu pętli autobusowej w Dziekanowie Leśnym (przy Szpitalu Dziecięcym), gdzie znajduje się jeden z najliczniej odwiedzanych punktów wejściowych do Kampinoskiego Parku Narodowego. Jej trasa biegnie wzdłuż zielonego szlaku turystycznego aż do posady Sieraków i wiedzie przez niezwykle urozmaicony teren, m.in. jeden z najcenniejszych fragmentów parku – obszar ochrony ścisłej „Sieraków” – obejmujący ostępy bag­na Cichowąż porośnięte lasami o naturalnym charakterze, bory sosnowe, bagienne obniżenia porośnięte olsami i łęgami, ukwiecone na wiosnę grądy oraz wydmę „Kąt Góry” porośniętą wiekowym borem mieszanym. Długość ścieżki wynosi 3,7 km i składa się z 12 przystanków. Trasa jest oznakowana międzynarodowym symbolem ścieżki dydaktycznej.

Przystanek 1. Bór sosnowy. Znajduje się na obrzeżu ponad 100-­letniego boru sosno­wego. Na umieszczonej tu tablicy przedsta­wiona jest charakterystyka borów sosno­wych jako podstawowych zbiorowisk leś­nych Puszczy Kampinoskiej. Zamieszczo­no też krótki opis sosny – najważniejszego gatunku lasotwórczego oraz organizmów z nią związanych.

Przystanek 2. Brzoza ciemna. Usytuowany jest przy dorodnym osobniku brzozy ciem­nej (czarnej). Na ustawionej tablicy przed­stawiono charakterystykę brzozy ciemnej – jednego z najciekawszych puszczańskich gatunków drzew oraz pozostałych brzóz rosnących w Puszczy Kampinoskiej – bro­dawkowatej i omszonej.

Przystanek 3. Uroczysko „Żydowskie”. Zlokalizowany jest na rozstaju szlaków tu­rystycznych, przy kamieniu poświęconym A. Zboińskiemu – taternikowi i himalaiście, organizatorowi maratonów pieszych w Pusz­czy Kampinoskiej. Na tablicy informacyjnej przedstawiono historię tego uroczyska oraz znajdującej się nieopodal, nieczynnej już,

Stacji Naukowej Zakładu Ekologii PAN.

Przystanek 4. Ols. Położony jest w obniże­niu terenowym zajętym przez bagienne lasy – olsy. Ponadstuletnie olsy porastają­ce bagno Cichowąż w obszarze ochrony ścisłej „Sieraków” miejscami zachowały naturalny charakter i należą do najstarszych i przyrodniczo najcenniejszych w kraju. Są ostoją i matecznikiem wielu rzadkich ga­tunków zwierząt, jak żuraw i bocian czarny. Tablica informacyjna zawiera opis olsów oraz przedstawia najciekawsze rośliny i zwierzęta występujące w tym środowisku.

Przystanek 5. Grąd („Siedem Dębów”). Znaj­duje się na otoczonym bagnami mineral­nym wyniesieniu porośniętym lasami liś­ciastymi, tzw. grądami. Złożoną strukturę tego zbiorowiska leśnego tworzą dąb szy­pułkowy, grab i lipa drobnolistna z domie­szką klonu zwyczajnego, sosny, brzozy brodawkowatej, w miejscach wilgotnych – wiązu i jesionu. Charakterystyczną cechą grądów jest ich piętrowa budowa: górna warstwa składa się z dębów, sosen, lip i klonów, które dorastają do 25 m wysokości, pod nią znajduje się warstwa druga o wysokości 15­18 m, zdominowana przez gra­by. Grądy najpiękniej wyglądają wiosną, w okresie masowego kwitnienia roślinności runa leśnego.

Przystanek 6. Strumień. Leży przy cieku wodnym przepływającym przez bagno Ci­chowąż. Wpada on do Wilczej Strugi, która stanowi górny bieg Łasicy – największej rzeki Puszczy Kampinoskiej, która straciła naturalny charakter wskutek przeprowa­dzonych w XIX i XX w. melioracji i obecnie spełnia w sieci odwadniającej rolę głów­nego kanału. Na ustawionej tablicy zamieszczono krótką charakterystykę warun­ków hydrologicznych i sieci wodnej Puszczy Kampinoskiej oraz ważniejszych roślin i zwierząt związanych z małymi ciekami wodnymi.

Przystanek 7. Łoś. Obszar ochrony ścisłej „Sieraków” jest jedną z największych ostoi łosia. To na jego skraju znajdowała się za­groda, w której przebywały reintrodukowa­ne łosie. Obecnie w Kampinoskim Parku Narodowym występuje jedna z najwięk­szych krajowych populacji tych zwierząt – ponad 200 osobników. Ustawiona na przystanku tablica zapoznaje z biologią i ekologią łosia oraz jego reintrodukcją w Pusz­czy Kampinoskiej.

Przystanek 8. Uroczysko „Na Miny”. Usy­uowany jest na rozstaju szlaków turystycz­nych, przy grobli prowadzącej przez bagno Cichowąż. W czasie II wojny światowej to jedyne przejście przez bagna Niemcy za­minowali (stąd nazwa uroczyska). Obok znajduje się kamień poświęcony pamięci prof. Witolda Plapisa, zasłużonego członka Rady Naukowej KPN, oraz stanowisko bluszczu zwyczajnego.

Przystanek 9. Łąki Sierakowskie. Wilgotne łąki i turzycowiska położone obok Łąk Sierakowskich były w przeszłości użytkowane rolniczo. Wskutek zaprzestania ich użytkowania poddane są wpływom sukcesji naturalnej i zarastają roślinnością drze­wiastą. Znajdujący się w tym miejscu jeden z najbardziej malowniczych fragmentów łąk zajmuje turzycowisko, które opiera się wkraczaniu lasu. Umieszczona na przystanku tablica zapoznaje ze światem roślin i zwierząt turzycowisk.

Przystanek 10. Wydma. Zlokalizowany jest u stóp wydmy „Kąt Góry”, gdzie możemy zobaczyć typowe dla Puszczy Kampinos­kiej bezpośrednie sąsiedztwo wydmy z za­bagnionym obniżeniem. W okresie wiosen­nym i letnim jest to doskonałe miejsce do obserwacji płazów i wygrzewających się na słońcu zaskrońców. Tablica znajdująca się na przystanku zapoznaje z historią geolo­giczną i geomorfologiczną Puszczy Kampi­noskiej.

Przystanek 11. Obszar ochrony ścisłej „Sieraków”. Część drzewostanów wystę­pujących w obszarze ochrony ścisłej „Sieraków” jest naturalnego pochodzenia (i taki też charakter zachowały). W warunkach ochrony ścisłej, bez ingerencji człowieka, mogą w nich zachodzić naturalne procesy: dojrzewanie, rozpad oraz rozwój następ­nego pokolenia drzewostanu. Na ustawio­nej tablicy omówiono te procesy oraz przedstawiono ciekawą i liczną grupę organizmów związanych ze znajdującymi się tu obumierającymi i martwymi drzewami.

Przystanek 12. Pod „Starym Dębem”. Końcowy przystanek ścieżki (lub po­czątkowy, jeżeli rozpoczniemy wędrówkę od wsi Sieraków). Usytuowany jest na malowniczej polanie, przy ponad 200­letnim Starym Dębie, gdzie znajdują się też wiaty turystyczne. Tablica informacyjna zapoznaje z trzema gatunkami dębów rosnącymi w Puszczy Kampinoskiej: rodzi­mymi – szypułkowym i bezszypułkowym oraz sprowadzonym z Ameryki Północnej – dębem czerwonym. W położonym w od­ległości jednego kilometra Sierakowie znaj­duje się przystanek komunikacji miejskiej (linii 726).